O estanque dos parrulos pobres

      

Namentres buscaba algunha obra literaria que me chamase a atención das que teño na casa, lembrei esta ao pouco de comezar. Tanto o meu irmán maior coma min lemos este libro da autora Fina Casalderrey durante as nosas respectivas etapas da Educación Primaria.

 

 

             

 

CASALDERREY, FINA (2007). O estanque dos parrulos pobres (8ª ed.). Ilust. Teo Puebla, Premio Edebé de Literatura Infantil. A Coruña: Rodeira, col. Tucán 8+ laranxa, nº 1, 195 pp. (ISBN 978-84-8349-098-3).

 

Dende o punto de vista do formato, o volume é de tapa branda e cunhas dimensións de 13x19’5 cm, escrito por Fina Casalderrey e con algunhas ilustracións de Teo Puebla. Conta con 168 páxinas e o seu custo aproximado é de 9 euros. Ademais, podémolo atopar no mercado traducido ao castelán, catalán, éuscaro, chinés, coreano e mesmo ao braille. A súa lectura vai destinada a un público infantil e xuvenil, a partir dos seis ou oito anos de idade. Aínda así, resulta ser unha trama conmovedora, polo que tamén se pode recomendar a un público de máis idade.

O deseño das cubertas foi realizado por César Farrés e nelas observamos a cor laranxa que se repite en cada libro da serie laranza da colección “Tucán”. Este é un dos elementos que o editor emprega para que o lectorado identifique de maneira doada e directa a colección, facilitando a súa busca servindo como estratexia desde o punto de vista comercial. Na tapa, podemos observar a unha nena asomada pola ventá mentres dirixe a súa mirada cara ao ceo nocturno, as estrelas e a lúa; unha imaxe que ocupa gran parte do espazo e a cal representa á protagonista nunha escena importante. Na parte superior e en cor branca aparece o nome da colección en letras grosas e maiúscula, xunto co seu tucano como emblema; o título da obra literaria tamén en letras grosas e o nome da autora cunha tipografía, neste caso, máis fina. Os tres datos manteñen un tamaño de fonte similar. Cabe mencionar que no ano 1995, a escritora Fina Casalderrey recibiu o Premio EDEBÉ de Literatura Infantil, referencia incluída na cuberta. Por último, na parte inferior encontramos o nome da editorial e o número de edición (8ª edición).

En xeral, o lombo, a parte dun libro onde van unidas as follas, é o primeiro que o consumidor/comprador ve nas bibliotecas e librarías. Co paso do tempo, adquiriu un valor esencial xunto coas cubertas como elementos identificadores. Nel atopamos a editorial, o título da obra, o número que ocupa dentro da colección, o nome da autora, a recomendación de idade (+8) e un pequeno debuxo dun libro aberto sendo lido. Por outro lado, temos a contracuberta ou contratapa, que contén o código de barras e o ISBN do libro na esquina inferior esquerda, o nome da editorial co mesmo debuxo do lombo por riba, a páxina web, un pequeno resumo no centro do espazo con letra ben visible, o símbolo do tucano, a recomendación de idade, a mención do premio EDEBÉ e na parte superior un fragmento da imaxe da cuberta (soamente aparece a cara da protagonista, unha estrela e parte da lúa e das flores).

No interior hai unha portadiña co título, o nome da colección co tucano e a mención do premio. Ao virar a páxina observamos a portada co título e a mención do premio de novo, o nome da autora e do ilustrador, así como da editorial co debuxo por riba xa citado anteriormente. Séguenlle a páxina de dereitos que reúne datos atinentes á súa reserva, ao copyright da autora e da editorial, o ISBN, o Depósito Legal e os nomes dos integrantes que formaron parte dese xurado do Premio EDEBÉ en 1995; e outra de agradecementos persoais por parte da autora. No índice recompílanse os capítulos e as súas correspondentes páxinas.

Profundando máis nos capítulos, estes sempre comezan nunha páxina impar co seu número e título situados na parte superior central; o corpo da historia ocupa tanto as páxinas pares como as impares. O tamaño da fonte, a súa tipoloxía e disposición sobre o espazo adáptanse de maneira moi doada á idade dos rapaces, converténdose nunha fácil e áxil lectura para eles. En ocasións aparece un encabezamento que amosa o numerado na parte exterior das páxinas e uns pequenos debuxos de plantas no interior. Este encabezamento sepárase da trama por dous trazos grosos que semellan ser o chan. O discurso textual baséase nunha narración en primeira persoa introducindo pequenos diálogos que axilizan a lectura.

A intriga está narrada pola protagonista, Noema Afonso, unha nena de sete anos que se divirte e aprende moitas cousas co seu avó Pablo, a quen admira pola súa sabedoría e xoga con el a morrer. Unha acción fácil de executar, soamente se tiñan que tombar, pechar os ollos, apoiar unha man sobre a outra e aguantar un chisco a respiración.

No referido ás ilustracións, estas teñen un papel secundario neste relato, dado que funcionan como apoio ao texto e reflecten imaxes da historia que se narra. De feito, ilustracións non son imprescindibles, posto que o libro se podería ler igualmente ben sen elas. Cumpren cunha función puramente estética, ambientando a trama e creándose a partir do texto. As distintas gamas de cores utilizadas son vistosas e agradables á vista do lector, cuns trazos sinxelos e enmarcadas nalgúns casos. Destacamos a diversidade de estampados que aparecen na indumentaria dos personaxes e a súa autenticidade (por exemplo: a pucha do avó Pablo). Ademais, naqueles capítulos onde o texto remata nunha páxina impar, na posterior aparece un debuxo dun estanque cun parrulo no medio.

Entre as potencialidades da lectura desta obra para nenos e nenas de 6 a 12 anos, cabe sinalar que é unha historia que permite levar á aula un tema tan difícil como o da morte. A protagonista non mostra medo ante ela, posto que o seu avó lle di que desta forma poderá estar xunto coa súa muller, a avoa de Noema. Ao longo da trama observamos a naturalidade necesaria que se precisa para que os nenos e as nenas comprendan o ciclo da vida, sendo o xogo e as risas unha boa ferramenta para conseguilo. No texto o recurso ao humor e a inocencia infantís permiten unha desdramatización da realidade, a través de estratexias como, a equiparación que fan da morte co momento no que desaparecen todos os dentes (páxina 53, capítulo 7: “Ó Rato Pérez non se lle poden facer trampas”). Á súa vez, permite traballar de maneira paralela a intelixencia emocional a través dunha actividade tipo diario, na que o alumnado deixe escritas as súas sensacións e os seus sentimentos co remate do día.

 

Entre os recursos en liña de acceso aberto sobre a obra, salientamos o seguinte:

CEIP Saco e Arce. (2020, Abril 20). As familias contan1 [Arquivo de vídeo]. Recuperado de: https://www.youtube.com/watch?v=6qdux6KBWSI