Dúas bágoas por Máquina

 

CASALDERREY, Fina (1995). Dúas bágoas por Máquina. Ilust. Lino Fernández. Galicia: Edicións Xerais, col. Merlín, 102 pp. (ISBN: 84-7507-640-8).

 

Para esta recensión crítica, a obra elixida titúlase: Dúas bágoas por Máquina. A súa autora é Fina Casalderrey, unha das mellores escritoras galegas de literatura infantil e xuvenil e Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil en 1996.

Esta obra foi galardoada co premio Merlín en 1991. É un libro moi sentimental, trata dunha temática tan importante como o respecto aos animais, a responsabilidade, a amizade, entre outros temas. Eu escollín o libro por un motivo básico, o 14 de xullo de 2020 morreume a miña cadela, ela chamábase Alegría e levaba 12 anos comigo. Resulta que este libro xa o lera en Educación Primaria, cando o lera Alegría acababa de chegar á miña vida (5º de primaria). Entón no Ciclo de Literatura “Sen tabús. Ler para Pensar” cando falou Fina acordeime da obra e sobre todo da miña querida cadeliña.

En canto ao formato, mencionar que conta con 102 páxinas divididas en seis capítulos e un epílogo. Este libro ten unhas dimensións de 19x14 e está encadernado con cartón e en formato papel. Trátase dunha cuberta de tapa branda, na parte de arriba atópase a colección e o ilustrador en letra pequena, para dar paso ao título cunha letra en tamaño maior e por debaixo en letra de menor tamaño o nome da escritora, para finalizar abaixo aparece a editorial. Na parte dereita aparece unha ilustración, na que se atopan Máquina bicando a Xusta, que sorrí amosando felicidade. Porén, na contracuberta aparece unha breve sinopse da obra, e vólvese indicar o nome da editorial, o código de barras e o debuxo da colección “Merlín”. Ademais tamén informa do premio obtido en 1991.

Antes de tratar sobre o argumento, mencionar que a autora pretende propoñer unha historia realista que introduce ao lectorado  nun mundo de sentimentos e proporciona unha ferramenta para enfrontarse á morte, á tristeza e ao medo de perder seres queridos.

O argumento da obra xira ao redor de Xusta, que é a protagonista, quen tiña un can que recibía o nome de Máquina. Nunha ocasión Máquina desaparece durante varios días pero Xusta e Moncho (o seu irmán) argallan un plan para ir a buscalo. Entón non van a escola, pero non conseguen dar con Máquina a pesares do rebumbio que se montara. Pero este can, a pesar de que llo regalara o seu pai, non era moi querido pola familia, só o quería Xusta e o seu avó (que xa morrera). De feito foi o pai quen o abandonara nunha estrada. Arrepentido do que fixera, decidiu buscalo pero resulta que xa non estaba. Porén, un día cando Xusta ía subir ao autobús da escola apareceu correndo Máquina.

A obra ten un final triste, xa que Máquina consegue salvar a vida da avoa, que ía ser atropelada, pero non conseguiu salvar a súa. Cando a avoa viu a Máquina morto caéronlle dúas bágoas (de aí o título). Co paso do tempo, Xusta farase veterinaria e ten unha foto de Máquina no seu despacho. En definitiva, a historia de Máquina conmove pola súa sinceridade e tenrura. Fálanos dunha amizade que vai máis aló das palabras e supera os límites da incomprensión e presenta este punto de vista sobre o trato aos animais que nos fai reflexionar.

En canto ás ilustracións, aparecen ao longo  de todo o libro e todas seguen un denominador común: están en branco e negro con diferentes matices de azul. Esta cor azul serve para resaltar os elementos importantes. De feito, Máquina aparece sempre de azul. Algunhas das imaxes son a páxina completa e outras ocupan só unha pequena parte e serven de acompañante ao texto. Todas elas presentan moita expresividade, é dicir, expresan perfectamente o que se quere transmitir.

Esta obra é adecuada para nenos e nenas de 5º e 6º de educación primaria. Entre as potencialidades que presenta a obra pódense salientar: o tratamento dos animais, a partir desta obra os alumnos/as deben reflexionar sobre as accións que son incorrectas e as accións que si o son cando se ten mascotas. Tamén esta obra é moi útil para traballar cos valores da lealdade e a amizade, por iso Xusta está disposta a todo por Máquina. Por outra banda, grazas a esta obra pódese traballar co alumnado o tratamento da morte dos seres queridos, xa que moitos non teñen aínda a concienciación necesaria para afrontar estes problemas. Esta obra tamén serve para traballar a responsabilidade, algo que é fundamental nestes cursos, xa que se está formando a súa personalidade. Outros aspectos que salientan da obra son: o valor que tivo Xusta de se enfrontar ao descoñecido ou por exemplo a capacidade de Moncho de solidariedade ou de axuda aos demais.

Por último rastrexando pola rede atopamos por exemplo este enlace:

https://blog.xerais.gal/duas-bagoas-por-maquina-lido-pola-sua-autora-fina-casalderrey-video-de-trafegando-ronseis/. Atopamos a súa autora Fina Casalderrey lendo o libro dentro dunha serie de escritores e escritoras lendo os seus propios textos.

 

Ramiro Bello Martín